Serwis bezpłatnej gazety Urzędu Dzielnicy Bielany m.st. Warszawy

Koncerty, spektakle, tańce na dechach, kultowy słoń i wiele, wiele innych atrakcji. Park Kultury na Bielanach, letni salon miasta, przyciągał tłumy warszawiaków.

Dawniej wszystko było proste. Gospodarz z przedmieścia musiał mieć gołębie, względnie króliki. Na Chomiczówce też nie brakowało takich miejsc. Choć trudno sobie to wyobrazić, jeszcze dwie dekady temu był tu inny świat, w którym wieś mieszała się z miastem. Jak mówi przysłowie, z czasem przyszedł walec i wyrównał, a dawna Chomiczówka przeszła do historii.

W dawnej Warszawie taksówkarze musieli się dobrze zastanowić, o którą ulicę chodzi. Bo „z Bożej łaski król Polski, wielki książę litewski, ruski, pruski, mazowiecki, żmudzki, inflancki, smoleński, siewierski i czernihowski”, pogromca wojsk wezyra pod Wiedniem, był w stołecznym nazewnictwie upamiętniony podwójnie. Istniejąca do dziś ulica Jana III Sobieskiego na Sadybie to jedno. A zapomniana uliczka Jana III na Rudzie to drugie.

Ten urokliwy zakątek ma interesującą przeszłość, choć sam patron parku nie był sympatyczną osobą.

Na starych mapach obszarów dzisiejszej dzielnicy Bielany możemy dostrzec niewielką osadę, której nazwa pochodziła od nazwiska pewnego przedsiębiorcy. Korzystając z rozproszonych strzępków informacji, spróbuję zarysować dzieje tego miejsca.

W dawnym pałacyku Brühla spotykały się kultury ludów z różnych zakątków świata. Swego czasu młocińskie muzeum posiadało najbogatszą kolekcję etnograficzną w Polsce.

Ten powszechnie znany tytuł opowiadania Marii Dąbrowskiej jak ulał pasuje do ograniczonego pola obserwacji z dwóch okien mojego domu przy ul. Płatniczej na Starych Bielanach. W jednym z nich całymi dniami, aż do przeprowadzki w 1968 r. sterczała moja prababcia, Feliksa Sułkowska, należąca do sieci ówczesnego sąsiedzkiego monitoringu.

Bielańska Fototeka cieszy się coraz większą popularnością wśród mieszkańców dzielnicy. Wielkie emocje budzą publikowane zdjęcia sprzed lat, ale też powodują, że bielańczycy zaczęli przekopywać swoje rodzinne archiwa i dzielić się fotografiami. Prawdziwe perełki odnaleziono również w archiwum Huty ArcelorMittal Warszawa.

Gdy na początku roku 1927 kładziono pierwsze cegły pod ławę fundamentową segmentów oznaczonych później numerami 73 i 75 przy ul. Chełmżyńskiej (dziś: Płatniczej), wokół nie było dosłownie nic, ani domów, ani ulic, ani miasta. Tylko lotne piaski, rachityczne porosty, a tu i ówdzie zapadliska wypełnione wodą. Dom szeregowy z owymi dwoma segmentami, wraz z bliźniaczym budynkiem przeciwległym, wyrastał jako pierwszy w kolonii „Zdobycz Robotnicza”, wznoszony siłami przyszłych właścicieli – z reguły kiepsko wykwalifikowanych, prostych ludzi, którzy zawodu uczyli się na próbach i błędach.

Niejednokrotnie w swych felietonach i książkach przytaczałem barwne historie z osiedla „Zdobycz Robotnicza”, spisane z relacji dawnych mieszkańców, w ogromnej większości dziś już nieżyjących. Najwięcej przed wojną i po niej działo się przy Chełmżyńskiej (obecnej Płatniczej), Schroegera i pl. Konfederacji, gdzie zabudowa była gęsta, ludzi dużo, a sklepiki i zakłady usługowe nader liczne. Status majątkowy mieszkańców był bardzo zróżnicowany, najniższy na Chełmżyńskiej w pobliżu placu, a najwyższy (do 1939 r.) w stojącym tuż obok, dwupiętrowym domu przy ul. Schroegera 72, który po upadku spółdzielni, wraz z przyległymi segmentami (nr 74-80) został ukończony jako komfortowa czynszówka z wielopokojowymi mieszkaniami przez Henryka Towarnickiego i Borysa Bielajewa.

Państwowe archiwa prowadzą akcję gromadzenia źródeł – fotografii, nagrań video, artykułów czy internetowych memów – utrwalających czasy pandemii. Ciekawe, jak ten dziwny rok 2020 za kilkadziesiąt lat będą opisywać podręczniki do historii...? Tymczasem zerknijmy do starych dokumentów i gazet. Z jakimi zarazami zmagali się dawni mieszkańcy naszych okolic?

O zbrodni dokonanej w styczniu 1938 r. pisały bodaj wszystkie gazety w Polsce. Motyw, którym kierował się morderca, był złowieszczo absurdalny.

Plac Konfederacji jest dziś chlubą Starych Bielan – pięknie urządzony i wzorowo zabudowany, ale żyją ludzie, którzy pamiętają jego całkiem inne oblicze. Na ówcześnie jeszcze podmiejskim, pustynnym spłachetku dawnego carskiego poligonu w roku 1927 wyrósł pierwszy dom – piętrowy szeregowiec osiedla „Zdobycz Robotnicza” utrzymany w formach przypominających staropolskie kamieniczki. Wprawdzie na jego zapleczu spółdzielnia wystawiła również inne budynki, ale przed frontem domu długo jeszcze niewiele się zmieniło. Piaszczyste klepisko ograniczał po przeciwnej stronie nowo zasadzony zagajnik z sosnami, pośrodku zaś od czerwca 1934 r. funkcjonowała pętla autobusu „Z”. Linię uruchomiono cztery lata po przyłączeniu tej części Bielan do Warszawy.

Z ciekawością zgłębiam dzieje mało znanych miejsc, które zupełnie zniknęły z powierzchni ziemi. Tam, gdzie obecnie znajduje się kompostownia Radiowo, przed laty istniała wieś z dworkiem szlacheckim, karczmą i „fruktowym” ogrodem. Poznajmy historię dawnego Opalina.

Lato powoli nabiera rozpędu. Udajmy się zatem „w plener”, na sentymentalną wycieczkę do Parku Młocińskiego.

Nie ma chyba mieszkańca Bielan, któremu obce jest określenie Piechotkowo. To nieoficjalna nazwa, jednak bardzo trwała i popularna. Pochodzi od nazwiska państwa Marii i Kazimierza Piechotków, którzy wiele dekad temu zaprojektowali bloki na Bielanach. Te budynki zachwycały swoją urodą i charakterem od zawsze. Można rzec, że mieszkać na Piechotkowie to prawdziwy zaszczyt i wyróżnienie. Nic dziwnego - kameralne osiedle jest po prostu piękne.

Mało brakowało, a nieznane dotąd zdjęcia Bielan i Żoliborza z lat 60. XX wieku przepadłyby na zawsze. Skoroszyt wypełniony czarno-białymi fotografiami na śmietniku znalazł mieszkaniec. Ilustracje zostały przez niego ocalone i trafiły do Bielańskiej Fototeki. 

Warszawska huta i bloki Wrzeciona wznoszą się na obszarach, gdzie dawniej znajdowało się lotnisko, zaprojektowane jeszcze przed II wojną światową.

W sierpniu 1921 r. zawiązała się spółdzielnia mieszkaniowa Placówka, która rozpoczęła budowę kameralnego osiedla na gruntach między Radiowem, Wólką Węglową a Młocinami. W kwietniu budynek został wpisany do rejestru zabytków.

Co jest najważniejsze w opiece konserwatorskiej nad cennymi historycznie obiektami i obszarami? Jak wykorzystać potencjał takich miejsc? Rozmawiamy z Michałem Krasuckim, stołecznym konserwatorem zabytków.

W krajobrazie Warszawy zachowały się pozostałości fortyfikacji z czasów zaboru rosyjskiego. Liczne forty artyleryjskie to ogniwa dawnej Twierdzy Warszawa, wzniesionej w XIX wieku. Na terenie dzielnicy Bielany znajdują się dwie takie konstrukcje.

Czas epidemii i zakaz wychodzenia z domu to idealny moment na sięgnięcie po wspomnienia. Dlatego zachęcamy do przysyłania wspomnień i zdjęć o zapomnianym fragmencie Chomiczówki. 

Epidemia i konieczność pozostania w domu to dobry powód, by sięgnąć do starych rodzinnych albumów. Przecież wiele rodzin posiada zdjęcia przedstawiające Bielany sprzed 20, 40, 50 czy nawet stu lat! Fotografie bardzo często przedstawiają domy których już nie ma. Ba, nawet całe ulice, które zostały tylko na starych mapach i archiwalnych fotografiach. 

40 lat temu powstało Dzielnicowe Centrum Kultury Robotniczej na Bielanach, którego po wielu przemianach prawnych, organizacyjnych i merytorycznych kontynuatorem i spadkobiercą został Bielański Ośrodek Kultury.

Odziani w białe habity zakonnicy wiedli pustelniczy żywot, wypełniony nie tylko modlitwą, kontemplacją i studiowaniem ksiąg, ale także pracą fizyczną. Na Bielanach kameduli mieszkali przez około 260 lat. Przyjrzyjmy się życiu (i śmierci) za klasztorną furtą.

Ponad sto lat temu na terenie Młocin planowano budowę dwóch rozległych osiedli, projektowanych w myśl angielskiej koncepcji miasta-ogrodu. Wizjonerskie plany pokrzyżowała I wojna światowa. Budowane w dwudziestoleciu międzywojennym osiedle Młociny-Park nawiązywało do tych pomysłów, ale już w znacznie skromniejszym wydaniu.

Zbliżające się święta zaprzątają uwagę i angażują Polaków coraz bardziej w kierunku nie tyle strawy duchowej, co zadbania o pokarm całkiem cielesny. W dawnych czasach panowała większa równowaga w postrzeganiu obu tych aspektów celebracji świąt Bożego Narodzenia, natomiast cotygodniowy dzień święty rządził się po wsiach i miasteczkach niepisanym, ale skrupulatnie przestrzeganym prawem – najpierw do kościoła, potem do karczmy.

Na Bielanach dla uczczenia odzyskania niepodległości po 123 latach zaborów, organizowanych było wiele wydarzeń. Świętowanie zaczęliśmy na sportowo od turniejów siatkówki w XLI LO im. Lelewela, tenisa ziemnego na AWF i szachowego w TKKF Chomiczówka.

Listopad to miesiąc, w którym w szczególny sposób pamiętamy o rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 r. Do rocznicowych uroczystości zazwyczaj dostosowuje się także kalendarz kulturalny. W tym też duchu 13 listopada w Bielańskim Ośrodku Kultury przy Goldoniego 1 odbył się pokaz przedstawienia „Kochając Marszałka” w wykonaniu Teatru Podaj Dalej.

Okoliczności założenia i dostania się na karty historii książęcej wsi Młociny są niemal tożsame z początkami Wawrzyszewa, którego najwcześniejsze dzieje opisaliśmy w poprzednim odcinku cyklu.

100-lecie założenia Zakładu Opiekuńczo-Wychowawczego „Nasz Dom” i 91 lat jego obecności na warszawskich Bielanach to wspaniała okazja, by przywołać dzieje placówki tak blisko związanej z losami stolicy, a o rok tylko młodszej od Rzeczypospolitej. Placówki od lat pielęgnującej tradycję i jednocześnie szukającej w zmieniającej się rzeczywistości nowej tożsamości.

Jak powszechnie wiadomo, niezbyt urodziwy rejon warszawskich Bielan nie zawsze był konglomeratem mamucich blokowisk i może się szczycić niezwykle szacowną metryką. O jego wiejskiej przeszłości mówią zabytkowe kapliczki, cmentarz i Stawy Brustmana, ale wszystkie te obiekty powstały zaledwie w XIX w. i tylko kościół parafialny sięga swą historią daleko wcześniejszych czasów.

Stowarzyszenie Przyjaciół Huty Warszawa – Warszawscy Hutnicy będą obchodzić rocznicę powołania Akademii 2 października br.

W Bielańskim Ośrodku Kultury prezentowana jest niezwykle ciekawa wystawa. Podziwiać można m.in. oryginalne gobeliny, obrazy, ceramikę oraz ręcznie haftowane torby. To prace 30 uczestników Warsztatu Terapii Zajęciowej, prowadzonego przez Fundację „DOM”.

Historia Zgrupowania Stołpecko-Nalibockiego AK była w okresie PRL przemilczana lub celowo fałszowana. Wielu autorów pisało o sprawach, których nie znali, bo znać nie mogli, jeżeli nie mieszkali w latach 1939-1944 na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej.

14 października minęła 155. rocznica urodzin Stefana Żeromskiego (1864-1925), jednego z naszych czołowych pisarzy okresu Młodej Polski i XX-lecia międzywojennego. To autor m.in. „Wiernej rzeki”, „Popiołów”, „Dziejów grzechu”, „Ludzi bezdomnych”.

Dwie rocznice: 100-lecie i 75-lecie – są ściśle związane z wydarzeniami, jakie miały miejsce na terenie naszej dzielnicy.

Pokryta śniegiem, piaszczysta pustynia zwana na Polami Bielańskimi, stała się 1 stycznia 1927 r. świadkiem zdumiewającej uroczystości wkopania (bo nie wmurowania!) kamienia węgielnego pod osiedle mieszkaniowe spółdzielni „Zdobycz Robotnicza”.

Zofia Nowińska-Roesler (1897–1979) postać silnie związana z historią Młocin została patronką niewielkiej ulicy pomiędzy ulicami Książąt Mazowieckich a Kolumbijską. Podczas II wojny światowej zasłużyła się dla kraju oraz lokalnej społeczności.

Między warszawską hutą a Cmentarzem Komunalnym Północnym znajduje się niewielka osada, założona prawie sto lat temu „na surowym korzeniu”. Wśród licznych zakładów przemysłowych i kamieniarskich kryją się pozostałości dawnej zabudowy.

Wydarzenia związane z tragicznym dniem 17 września 1944 r. łączą się z przebiegiem Powstania Warszawskiego na Żoliborzu. Bielany były wówczas jednym z osiedli tej dzielnicy.

Koronacja Obrazu Niepokalanego Serca Maryi Opiekunki Niepodległości

Przetrząsanie wciąż pęczniejącego domowego archiwum owocuje czasem zaskakującymi znaleziskami. To trochę, jak w wielkich muzeach świata, w których o przypadkowe „odkrycie” w przepastnych magazynach zbiorów jest łatwiej niż na stanowisku archeologicznym.

24 lipca minęła 40. rocznica śmierci Edwarda Stachury (1937-1979), poety, prozaika, pieśniarza i tłumacza. Ten modny kiedyś twórca ma na Bielanach niewielką uliczkę swojego imienia, która odchodzi od ul. Cząstkowskiej i jest równoległa do ul. Stanisława Grochowiaka.

Pani Roma urodziła się w Warszawie, na Starym Mieście, przy ul. Piwnej 19. Uczyła się w szkole prowadzonej przez zakonnice. – Gdy wybuchło Powstanie Warszawskie, w piwnicy swojego domu przebywałam do 2 września 1944 r.

W Sali Paderewskiego chicagowskiego Muzeum Polskiego w Ameryce wzrok przykuwa złote pióro, którym Ignacy Jan Paderewski, ówczesny „prezydent ministrów” i minister spraw zagranicznych w jednej osobie, podpisał 28 czerwca 1919 r. Traktat Wersalski.

Mistrz Mieczysław Fogg śpiewał przed laty: „Ile statków zasapanych, na Młociny, na Bielany, kogo wiozły na te randki, kto by zgadł…”.

Na początku lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku na terenie dzisiejszych Starych Bielan próżno było szukać dużych i nowoczesnych sklepów spożywczych.

14 czerwca minęła 50. rocznica śmierci Marka Hłaski (1934-1969).

Majowe otwarcie Centrum Handlowego „Młociny” to jednocześnie moment, w którym Bielany po raz pierwszy w swych dziejach zyskały nowoczesne kino.

18 maja mieliśmy wiele powodów do radości – niebo rozchmurzyło się w samą porę, abyśmy mogli wspólnie świętować urodziny MAL Samogłoska w ogródku przy ul. Balaton.

Praca na rzecz wspólnego dobra wciąż trwa

Ponad 1200 bielańskich uczniów i przedszkolaków na murawie boiska szkoły przy ul. Reymonta 25 stworzyło żywą flagę. Przepiękna akcja została zorganizowana z okazji Święta Flagi.

15 List otwarty Samorządu mieszkańców Wólki Węglowej i Placówki w sprawie artykułu Jarosława Zielińskiego pt. ,,Wólka Węglowa na nowo odkryta”

Któż nie zna komedii w reż. Jan Fethke „Irena do domu” (1955), m.in. z Adolfem Dymszą w roli głównej. Jego bohaterowie wprawdzie mieszkają na Kole, ale przyjeżdżają na Bielany, żeby w klimacie rodzinnego pikniku odpocząć.

Rada i Zarząd Dzielnicy Bielany m.st. Warszawy zapraszają na obchody Dnia Zwycięstwa oraz 74. rocznicy zakończenia II wojny światowej, które odbędą się 8 maja 2019 r.

Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Dęby Młocińskie”, należący dotąd do Huty ArcelorMittal, wkrótce zostanie udostępniony mieszkańcom. Z tej okazji przybliżę Państwu krótką historię tego malowniczego zakątka.

W historiografii poświęconej Bielanom położona na ich peryferiach Wólka Węglowa nie doczekała się bardziej wnikliwych analiz i obserwacji. Zawsze żyła własnym życiem i w odróżnieniu od „miejskich” Bielan popadała w kompleksy, powszechnie kojarzona tylko z cmentarzem i traktowana jako wioska bez ciekawej historii.

Miasto Ogród Bielany – rok 1920. Przyłączenie rozległych przedmieść do Warszawy wiosną 1916 roku nie od razu spowodowało ruch inwestycyjny, ale prace planistyczne ruszyły niemal od razu.

Listopadowa impresja

Wieś Wawrzyszew

Drewniana Marymoncka
W roku 1819 władze Królestwa Polskiego mogły z satysfakcją ogłosić ukończenie prac przy Trakcie Zakroczymskim – średniowiecznym gościńcu, który wiódł z Warszawy do ważnego niegdyś miasta nadwiślańskiego.

Obchody 74. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego za nami. Tradycyjnie 1 sierpnia bielańscy kombatanci oraz liczne delegacje składali kwiaty w miejscach pamięci, natomiast 5 sierpnia wieńce złożono przy pomniku ku czci walk o lotnisko bielańskie. W kinie letnim odbyła się natomiast projekcja filmu „Miasto 44”, a kilka dni później wspólne śpiewanie piosenek powstańczych.

Różne oblicza Rudy
Tereny Rudy, której dzieje sięgają wstecz przynajmniej do początku XV wieku, u zarania epoki II Rzeczpospolitej stanowiły zlepek folwarków, osad fabrycznych i kolonii, które wyrosły w obrębie rozparcelowanych Dóbr Ziemskich Marymont.

Zbliża się setna rocznica odzyskania niepodległości przez Polskę. Bielany również będą obchodzić tę szczególną rocznicę. Jednym z najbardziej widowiskowych momentów naszych obchodów będzie historyczny piknik, który odbędzie 23 września na terenie wokół stacji metra Słodowiec.

W podmiejskich Młocinach. Uprogu niepodległości Polski wieś i majątek ziemski Młociny znajdowały się w znacznej odległości od granic Warszawy, a sama osada była ośrodkiem gminy.

Wojenne majówki w Lesie Bielańskim

10 czerwca 2018 r. w kościele parafii pw. bł. E. Detkensa w Lasku Bielańskim podczas sumy o godz. 11 obchodzono podwójny jubileusz: 100 lat założenia przez Księży Marianów męskiej szkoły średniej oraz 70-lecie przedostatniej matury w roku 1948.

Michał Szewczak – uczeń  bielańskiego XCIV Liceum Ogólnokształcące im. gen. Stanisława Maczka – zajął pierwsze miejsce w finale XXIII Ogólnopolskiego Konkursu Historycznego

Z wiceprezydent m.st. Warszawy Renatą Kaznowską rozmawia Rafał Dajbor.

Pierwszy przewodnik bielański

Wroku 1919 ukazała się zaledwie kilkunastostronicowa broszurka pt. „Przewodnik po Bielanach pod Warszawą”.

Rada i Zarząd Dzielnicy Bielany m.st. Warszawy zapraszają na uroczystość patriotyczną z okazji 73. rocznicy Dnia Zwycięstwa oraz zakończenia II wojny światowej

która odbędzie się 8 maja 2018 r.

W nowych granicach Warszawy

Już u progu bieżącego roku w większości mediów pojawiły się anonsy lub szersze wypowiedzi związane z przypadającą właśnie setną rocznicą odzyskania niepodległości przez Polskę. Nasza gazeta nie pozostaje w tyle i niniejszym zapowiadamy całoroczny cykl artykułów związanych z tematyką 1918 r. w Warszawie.

Wielkie wydarzenia sportowe na przedwojennych Bielanach pokryła tak gęsta mgła niepamięci, że gdyby nie Narodowe Archiwum Cyfrowe, a w nim nieocenionej wartości kolekcja zdjęć „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”, wszelkie próby ich szerszego opisania nie miałyby żadnych szans powodzenia. Nie udało mi się jednak znaleźć ani jednego świadka imprezy, która musiała odbić się szerszym echem w całym kraju.

W przyszłym roku nasze unikalne w skali kraju stowarzyszenie obchodzić będzie 25-lecie istnienia. Trwają przygotowania.

Tempo, w jakim rozwijały się Bielany po przesunięciu granic miasta w roku 1930 powodowało pewne niedomagania  w rozwoju infrastruktury społecznej, na którą często brakowało środków.

Choć przekaz niemal wszystkich mediów zdominowały kontrowersyjne wydarzenia, które miały miejsce podczas marszu w centrum Warszawy, nie wolno zapominać, że 99. rocznica odzyskania przez Polskę niepodległości była świętowana w sposób godny i daleki od awanturnictwa w wielu miejscach miasta, a uroczyste obchody zorganizowały wszystkie stołeczne dzielnice. Także Bielany.

Dobrze już mieszkańcom naszej dzielnicy znana książka Jarosława Zielińskiego „Bielany. Przewodnik historyczny”, wznowiona niedawno w poprawionej wersji sumptem Urzędu Dzielnicy Warszawa Bielany, nie jest – zdaniem autora – dziełem zamkniętym, cały czas bowiem wychodzą na światło dzienne nieznane wcześniej materiały archiwalne i relacje.

Rzeczywiście, Bielany pamiętają o bohaterach września.

W miejscu walk o lotnisko bielańskie – największej walki Powstania Warszawskiego na terenie Bielan, 6 sierpnia spotkali się kombatanci, przedstawiciele wojska, służb i politycy, chcący uczcić to ważne wydarzenie.

Urodził się i wychowywał na Bielanach. Przez całe swoje życie był aktywnym oraz rozpoznawalnym mieszkańcem dzielnicy. Od kiedy zaczął sam decydować o swoim życiu, wszedł w szeregi harcerskie i jako kwatermistrz w Dziewięćdziesiątej Drużynie Samodzielnej pełnił funkcję instruktora, wprowadzając młodszych harcerzy w świat przygody na szlaku życia harcerskiego w symbiozie ze społeczeństwem.

W naszym cyklu „Aleja Zasłużonych” przypominamy postać dziennikarza i popularyzatora wiedzy medycznej, Jerzego Wunderlicha.

25 lutego, w Parku Kępa Potocka (przy pętli Gwiaździsta) na Bielany zawitał  „Bielański gród”. Był to II piknik historyczny w naszej dzielnicy.

14 stycznia 2017 roku Oddział PTTK przy Hucie ArcelorMittal Warszawa uroczyście obchodził 50-lecie.